Legionellavrij zonder chemische toevoegingen

Van klimaatregeling in kantoorpanden, ziekenhuizen, hotels en congresgebouwen, temperatuurbeheersing in datacenters, tot processen in fabriekshallen en luchthaventerminals: in heel veel situaties wordt gebruik gemaakt van koeltorens.

Een (natte/open) koeltoren is een toren waarin warmte onttrokken wordt aan water. Dit gebeurt door het water in contact te brengen met lucht. De warmteoverdracht gebeurt door warmte-uitwisseling tussen lucht en water en door verdamping van een klein deel van het te koelen water. Deze koeltorens kunnen, met name bij slecht onderhoud of beheer, een bron zijn van legionella.

Besmetting met de legionellabacterie gebeurt door inademing van vochtdeeltjes (aerosolen). Het besmettingsgebied is erg groot, doordat de wind deze aerosolen kilometers ver kan verspreiden. Daardoor kan niet alleen het personeel in bedrijfs- of fabrieksgebouwen met koelinstallaties gevaar lopen, maar ook bezoekers, omwonenden of toevallige voorbijgangers. In Nederland en België zijn beheerders daarom verplicht periodiek monsters te nemen om deze microbiologisch te analyseren. Bij normoverschrijdingen van de wettelijke waarden voor de aanwezigheid van legionella moeten ze dit melden aan de bevoegde instanties.

Traditioneel worden koelwaterinstallaties beheerd via waterbehandeling met chemicaliën. Dit is toegestaan, omdat koelwaterinstallaties in Nederland en België niet onder de drinkwaterwetgeving vallen. Bij de traditionele waterbehandeling worden chemicaliën zoals chloor en peroxide, maar ook dispergeer- en anti-corrosiemiddelen, aan het koel- of aanvoerwater toegevoegd. De dispergeer en anti-corrosiemiddelen bevatten vrijwel altijd bestanddelen die de groei van ‘microbiologie’ (bio-films en bacteriën) bevorderen. En op hun beurt wordt de werking van dispergeer en anti-corrosiemiddelen, die juist worden gebruikt om de fysische kwaliteit van het koelwatersysteem hoog te houden, gedwarsboomd door de aanwezigheid van chemicaliën. Kortom, de verschillende chemische middelen werken elkaar vaak tegen, als in een vicieuze cirkel. En dat strookt niet met deugdelijk koelwaterbeheer. Bovendien zorgt dit ervoor dat er veel schadelijke en slecht afbreekbare chemicaliën worden geloosd en in het milieu terechtkomen.

De onderlinge tegenwerking is niet alleen nadelig voor de koelwaterinstallatie op de lange termijn, waarbij de legionellabestrijding niet optimaal is en waarbij de installatie schade ondervindt door bijvoorbeeld corrosie. Ook kan het heel abrupt voor grote problemen zorgen. In warmtewisselaars lopen de leidingen van het koelwater heel dicht bij die van andere circuits. Als er dan lekkages ontstaan door corrosie als gevolg van agressieve chemicaliën, dan kunnen de andere circuits (waarin bijvoorbeeld een substantie stroomt die gekoeld moet worden als onderdeel van een productieproces) gecontamineerd worden door koelwater. Met als gevolg dat een volledige productiebatch afgevoerd moet worden. Omgekeerd kan het koelwater vervuild worden door die substantie, die vaak van organische aard is. Daardoor kan de microbiologie in het koelwater plotseling explosief gaan groeien. Met alle legionellaproblemen van dien.

Duurzaam beheer van koelwaterinstallaties berust op een heel andere mindset. Eerst en vooral moet dat beheer goed op orde zijn, wat begint bij een zorgvuldige monitoring van het aanvoer- en koelwater en van de complete koelwaterinstallatie. Visuele inspectie en controle op wekelijkse basis, periodiek preventief onderhoud (onder meer reiniging en desinfectie van de koeltorens) en monsternames en wateranalyses vormen hier de basis van. Daarnaast kan de behandeling van het aanvoer- en koelwater verder geoptimaliseerd worden, bijvoorbeeld via realtime metingen van de zoutlast, de zuurtegraad (pH-waarde), het waterverbruik en de temperatuur. Ook dient meetapparatuur goed onderhouden te worden. Dit beheer moet duidelijk gedocumenteerd worden in het legionellabeheersplan, waarin bijvoorbeeld ook meetgegevens worden bijgehouden.

Staat dit deugdzame basisbeheer, dan kan de eigenaar of de exploitant van een koelwaterinstallatie een stap verder gaan. Hij kan bijvoorbeeld kiezen voor koper- en zilverionisatie als alomvattende methode om zijn systeem legionellavrij te houden. Deze technologie is hiervoor om een aantal redenen bijzonder geschikt. De bacteriedodende koper- en zilverionen kunnen doordringen tot in leidingstukken en delen van de koeltoren die voor chemicaliën aak erg moeilijk te bereiken zijn. Door het optimaliseren van de inkomende waterkwaliteit en door het monitoren (online, 24/7) en nauwkeurige bijsturen van het koelwaterproces kan met koper- en zilverionisatie bovendien een volledig legionellavrije behandeling worden gerealiseerd. Daarbij worden ook mogelijke problemen zoals afzetting en corrosie tegengegaan.

Daarnaast liggen bij koper- en zilverionisatie de reinigings- en onderhoudskosten laag, niet in het minst omdat er nog nauwelijks of geen chemicaliën moeten worden aangekocht. En dit terwijl de levensduur van een koelwaterinstallatie uitgerust met koper- en zilverionisatie wordt verlengd. Er behoeven geen chemicaliën te worden getransporteerd, en de vaak gevaarlijke handelingen met deze chemicaliën zijn verleden tijd. Milieu- en opslagvergunningen hoeven niet meer te worden aangevraagd.

Omdat bij de installatie van koper- en zilverionisatietechnologie (zoals de HW Bifipro® Cool van Holland Water) rekening gehouden wordt met de benodigde capaciteit, krijgt elk koelwatersysteem een waterbehandelingssysteem op maat. Bij de HW Bifipro® Cool vormen het verbruik en het debiet van het aanvoerwater de belangrijkste criteria om te bepalen hoeveel buizen (‘kamers’) met koperen en zilveren elektroden er nodig zijn. Zo kan de juiste dosis koper- en zilverionen aan het aanvoerwater worden afgegeven. Dus alle chemische en andere toevoegingsmiddelen kunnen worden geëlimineerd en daarvoor in de plaats komt met de HW Bifipro® Cool een goede voorbehandeling en de juiste processturing. Daarnaast kan de aanschaf van het systeem een fiscaal voordeel opleveren; zowel de regelingen MIA als VAMIL zijn sinds 2019 van toepassing op de HW Bifipro® Cool.